«Հայտնի հայ մաթեմատիկոս, աշխատանքները»
Մաթեմատիկոս ՝ Նորայր Առաքելյան
Ծնվել է 1936թ. հուլիսի 17-ին Հայաստանի Խորհրդային Հանրապետության Մեղրաշեն գյուղում ։
- 1953թ. ավարտել է Մեղրաշենի դպրոցը:
- 1958թ. ավարտել է ԵՊՀ ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը:
Աշխատանքային գործունեությունները
- 1958-1959թթ.՝ ԵՊՀ ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի ասիստենտ:
- 1959-1971թթ.՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ինստիտուտի գիտաշխատող:
- 1971-1974թթ.՝ ավագ գիտաշխատող:
- 1974-1989թթ.՝ տնօրենի տեղակալ և բաժնի վարիչ:
- 1989-1991թթ.՝ տնօրեն:
- 1971-1974թթ.՝ ավագ գիտաշխատող:
- 1991թ. փետրվար — 1993թ. հոկտեմբեր՝ ԵՊՀ ռեկտոր:
- 1992-1997թթ.՝ ԵՊՀ ֆունկցիաների տեսության ամբիոնի վարիչ:
- 1997-2006թթ.՝ ՀՀ ԳԱԱ Մաթեմատիկայի ինստիտուտի տնօրեն:
- 2007թ.-ից՝ ՀՀ ԳԱԱ մաթեմատիկական և տեխնիկական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս քարտուղար:
- ԵՊՀ ռեկտորի պարտականությունները Նորայր Առաքելյանը ստանձնել է Խորհրդային Միության փլուզման, երկրում տիրող քաոսի, հասարակական-քաղաքական հեղաբեկումների և սոցիալ տնտեսական ծանր շրջանում, երբ ողջ հայ ժողովուրդը, անտեսելով ամեն տեսակի դժվարությունները՝ շրջափակումն ու խավարը, ցուրտն ու սովը, ոտքի էր կանգնել հանուն Արցախի հարցի արդրացի լուծման: Այդ ժամանակ համալսարանի ուսանողությունը, պրոֆեսորադասախոսական կազմն ու աշխատողները ևս, թողած իրենց հիմնական գործը, դուրս էին եկել ցույցի և ձայն բարձրացրել ընդդեմ տիրող վարչահրամայական համակարգի, երկրի տնտեսական և հասարակական-քաղաքական կյանքում վարվող ոչ ճիշտ քաղաքականության և քարացած ու վաղուց իրենց դարն ապրած օրենքների:
- Ն. Առաքելյանն իր ռեկտոր նշանակվելու առաջին իսկ օրերից մեծ ուշադրություն դարձրեց համալսարանում ձախողված պարապմունքերը վերսկսելու, կարգն ու կանոնը վերահաստատելու, ուսումնական գործընթացը բնական հունի մեջ դնելու և մայր կրթօջախի վայրէջքը կասեցնելու գործին: Նա, ծանոթանալով ֆակուլտետի ուսումնադաստիարակչական և գիտահետազոտական աշխատանքներին, խնդիր դրեց համալսարանական կրթական համակարգումարմատական բարեփոխումներ մտցնել և գիտական հետազոտությունները նորովի կազմակերպել ու այդպիսով կրթական գործը դուրս բերել փակուղուց: Այս խնդիրները քանիցս քննարկվեցին գիտխորհրդի նիստերում և ընդունվեցին համապատասխան որոշումներ: Համալսարան հրավիրվեցին հանրապետության նորընտիր նախագահը, ՀՀ Գերագույն խորհրդի նախագահը, որոնց հետ գիտխորհրդի ընդլայնված նիստում քննարկվեցին ինչպես մայր բուհի, այնպես էլ անկախության ուղին բռնած Հայաստանի կրթության և գիտության զարգացման հրատապ խնդիրները:
- Ն. Առաքելյանը, լինելով նվիրված համալսարանական, իր ռեկտորության դժվարին շրջանում կարողացավ կոլեկտիվի, պրոֆեսորադասախոսական կազմի ուժերը համախմբել ու նպատակամղել նոր պայմաններում մայր բուհի առջև ծառացած խնդիրների իրականացմանը: Նա, փաստորեն արեց հնարավոր ամեն բան, որպեսզի համալսարանը ետ չմնա երկրում ծավալված սոցիալ-տնտեսական վերափոխություններից և հասարակական-քաղաքական կյանքից:
- 1991.1993թթ. չկար ջեռուցում, և էլեկտրէներգիայի և ջրի մատակարարումը կատարվում էր հովհարային ձևով, ուսումնական և գիտահետազոտական լաբորատորիաները չէին ստանում փորձանյութեր և, այս ամենի հետ մեկտեղ, մայրքաղաքում գրեթե խափանված էին հասարակական տրանսպորտի միջոցները, և Ն. Առաքելյանը մեծ ջանքերի գնով կարողացավ կազմակերպես ուսումնական գործընթացը և միաժամանակ կատարել մի շարք բարեփոխումներ:
Ձեռքբերումներ
- 1970թ.՝ ՀամԼԿԵՄ մրցանակ:
- 1971թ.՝ ֆիզմաթ գիտությունների թեկնածու:
- 1974թ.՝ ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ:
- 1989թ.՝ պրոֆեսոր:
- 1990թ.՝ ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս:
- 2003թ.՝ ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչ:
Մաթեմատիկոս ՝ Ռուբեն Համբարձումյան
Ծնվել է 1911թ. օգոստոսի 28-ին (սեպտեմբերի 10-ին) Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության Շուշի քաղաքում:
Կրթություն
1932թ. ավարտել է Մոսկվայի գունավոր մետաղների և ոսկու ինստիտուտը։
Աշխատանքային գործունեություն
1933-1971թթ. աշխատել է ավիացիոն նյութերի համամիութենական ինստիտուտում։
Ձեռքբերումներ
- 1954թ.՝ տեխնիկական գիտությունների դոկտոր:
- 1955թ.՝ պրոֆեսոր:
- 1949թ., 1953թ.՝ ԽՍՀՄ պետականմրցանակ:
- 1960թ.՝ լենինյան մրցանակ։
- 1966թ.՝ ԽՍՀՄ ԳԱ թղթակից անդամ:
- ՌԽՖՍՀ գիտության և տեխնիկայի վաստակավոր գործիչ։
Մաթեմատիկոս ՝ Անանիա Շիրակացի
Անանիա Շիրակացին, որը հայտնի է համարող (մաթեմատիկոս) մականունով, հայ մատենագրության ականավոր դեմքերից մեկն է, բնական գիտությունների հիմնադիրը հայ իրականության մեջ։
Շիրակացու կյանքի և գործունեության մասին մենք հավաստի տեղեկություններ ունենք։ Մեզ է հասել հեղինակի ինքնակենսագրականը, որից երևում է, որ նա ծնվել է պատմական Շիրակ գավառի Անի ավանում, VII դարի սկզբում։ Նախնական կրթությունը ստացել է տեղի վանական դպրոցում, իսկ հետո, գիտելիքները խորացնելու և կատարելագործելու նպատակով, մեկնել է Արևմտյան Հայաստան, որն այն ժամանակ գտնվում էր Բյուզանդիայի գերիշխանության տակ։ Նա շատ է սիրել հատկապես մաթեմատիկան, որը համարել է մայր բոլոր գիտությունների. «Եվ հույժ կարոտելով համարողության արվեստին,_ գրում է նա,_ խորհեցի, թե առանց թվերի ոչինչ չի հիմնավորվում ՝ այն մայր համարելով բոլոր գիտությունների»:
Մաթեմատիկայի լավագիտակ ուսուցիչ գտնելու նպատակով, Շիրակացին երկար թափառել է Արևմտյան Հայաստանում և չկարողանալով գտնել իր հավանած մասնագետը, ցանկացել է մեկնել Կոստանդնուպոլիս։ Ճանապարհին նա հանդիպել է ծանոթների, որոնք և խորհուրդ են տվել գնալ ոչ թե Կոստանդնուպոլիս, այլ Տրապիզոն, հույն նշանավոր գիտնական Տյուքիկոսի մոտ։ Շիրակացին լսում է նրանց խորհուրդը և ուղևորվում Տրապիզոն:
Տյուքիկոսի դպրոցը մեծ հռչակ է վայելել Առաջավոր արևելքում. այդ դպրոցը սովորելու են եկել ուսանողներ տարբեր վայրերից:
Շիրակացու վկայությամբ, բյուզանդական արքունի դրանիկների երեխաներն անգամ այստեղ են ստացել իրենց բարձրագույն կրթությունը։
Առաքելյան Մանանա 