Առաջադրանք 134
m=75կգ
S=0,035մ2
P=?
Լուծում՝
P=mg/s=75*9.8/0,035=21000Ն/S2=21000Պա
Առաջադրանք 135
m=5տ
S=1,4մ2
P=?
Լուծում՝
P=mg/S=5000կգ*10ն/կգ/1,4մ2=50000ն/1.4մ2=35714ն/մ2=35714Պա
Առաջադրանք 136
m=75կգ
a=1,75մ
b=10սմ
g=10ն/կգ
P=?
Լուծում՝
S1=a*b=1,75մ*0.1մ=0,175մ2
P=mg/S=75կգ*10ն/կգ/0.35մ2=750ն/0.35մ2=
Գործնական քերականություն
Գրականություն
Այլ նախագծեր
7-րդ դասարանի տարեվերջյան ամփոփում
Այս հարցերին պատասխանելու համար օգտվեք Հայոց պատմություն, 7-րդ
1.Ներքին և արտաքին ինչ նպաստավոր պայմաններ էին ստեղծվել բուն Հայաստանում Բագրատունյաց թագավորության և Կիլիկիայում հայկական պետության ստեղծման համար:
VIII դարի ընթացքում և IX դարի առաջին կեսին արաբական տիրապետության դեմ հայ ժողովրդի մղած ազատագրական պայ- քարը տվեց ցանկալի արդյունք: Ինչպեսգիտեք, 855 թ. Աշոտ Բագրարունին խալիֆի կողմից ճանաչվել էր Հայոց իշխան և սպարապետ: Արաբները, բացի Դվինից, լուծարեցին Հայաստանի իրենց զորակայանները և մյուս քաղաքներից դուրս բերեցին զորքերը:
2. ներկայացրեք և բնութագրեք հայ Բագրատունի նշանավոր արքաներին: Ինչ կարևոր իրադարձություններ են տեղի ունեցել նրանց օրոք:
963-964 թվականներին Աշոտ ողորմածը կառուցել է Անիի աշտարակներով պարիսպներով առաջին գիծը։
987 թվականին Սմբատ II-ը վերջ տվեց ամիրայության գոյությանը։
1001 թվականին Տաշիր-Ձորագետի (Լոռի) թագավոր Դավիթն ապստամբեց Գագիկ I-ի դեմ։
998 թվականի Հայաստան ներխուժեց Ատրպատականի ամիրան։
1001 թվականին ավարտվեց Անիի հոյակերտ Մայր տաճարի Կաթողիկեի կառուցումը։
Աշոտ III (953-977թթ)
Արտաքին քաղաքականություն
Երկրում եղավ մեծ ծավալի շինարարական աշխատանք,961 թվականին մայրաքաղաք Կարսը տեղափոխեց Շիրակի Անի։Նա իր բարի գործերի շնորհիվ ստացավ Աշոտ Ողորմած անունը։
Ներքին քաղաքականություն
Վերջ տվեց հյուսիսկովկասյան լեռնականների ասպատակություններին։
Գագիկ I (990-1020)
Արտաքին քաղաքականություն
Նա ուներ շահնշահ հայոց պատվատիտղոսը,որի պատճառով ուներ գերադասելի դիրք մյուս հայկական բոլոր թագավորների նկատմամբ,նա կասեցնում է շատ արագ 1001 թվականի Դավիթի ապստամբությունը իր նկատմամբ, վերցնում Դավիթի հողերը և դրա համար պատմիչները վերջինիս հիշատակում են Դավիթ Անհողին անունով,998 թվականի Հայաստան ներխուժեց Ատրպատականի ամիրան,բայց Հայ-Վրաց զորքերը փայլուն հաղթանակ տարան։
Ներքին քաղաքականություն
Երկրում եղավ մեծ ծավալի շինարարական աշխատանք,1001 թվականին ավարտվեց Անիի հոյակերտ Մայր տաճարի Կաթողիկեի կառուցումը:
3. Կիլիկյան Հայաստանի գահակալներից ով էձեզ դուր եկել. Տվեք նրա պատմական բնութագիրը:
Լևոնը եղել է երկրի կարևոր բերդ՝ Կապանի տերը, աջակցել եղբորը՝ պետության պաշտպանության ու կառավարման գործերում։ Ռուբեն Գ-ի գերությունից հետո երկրի իշխանությունը կենտրոնացրել է իր ձեռքում։ Լևոնի և Հեթումյան իշխան Բակուրանի ջանքերով Անտիոքից վերադարձած Ռուբեն Գ-ն իշխանությունը կամովին հանձնել է Լևոնին, քաշվել է Արքայակաղնի վանք, ուր վախճանվել է նույն տարում։
4.Ովքեր էին Զաքարյանները: Ներկայացրեք նրանց ստեղծած իշխանապետությունը:
5. Ինչ հետևանքներ ունեցան մոնղոլների տիրապետությունը Հայաստանի համար:
Այս հարցերին պատասխանելու համար օգտվեք Հայոց պատմություն , 7-րդ դասարան, էջ 75-143
Բացատրել հասկացությունները:
Աթաբեկ — Վրացական արքունիքում թագաժառանգի խնամակալը։
Ամիրայություն — Հայաստանի տարածքում ստեղծված վարչաքաղաքական միավոր արաբական տիրապետության ժամանակաշրջանում։
Ամիրսպասալար — Միջնադարյան վրացական թագավորությունում սպարապետը:
Աշխարհագիր — Հարկերը կարգավորելու նպատակով հողերի, ունեցվածքի և բնակչության հաշվառումը:
Ավատատիրություն — Միջնադարյան հասարակության անվանումը. գերակշռող դարձավ հողային մասնավոր սեփականությունը՝ ավատը։
Ասրուշան — Կրակատուն, կրակապաշտ պարսիկների պաշտամունքի տեղը, որտեղ կրակը միշտ վառ էր պահվում:
Բազիլիկ — Անտիկ և միջնադարյան շրջանի տաճարային շինությանոճ երկայնակի քառանկյունու ձև ուներ, որի ներսը բաժանված է երկու սյունաշարով:
Գանձագին — Առուվաճառքի ենթակա մասնավոր կալվածքների անվանումը:
Գործակալություն — Պետական վարչություններ, որոնց միջոցով իրականացվում էր երկրի կառավարումն ու պաշտպանությունը:
Գունդստաբլ — Կիլիկյան Հայաստանում բանակի ընդհանուր հրամանատարը՝սպարապետը:
Երդ — Կիլիկյան Հայաստանում բանակի ընդհանուր հրամանատարը՝սպարապետը:
Կանցլեր — Կիլիկյան Հայաստանում արքունի քարտուղարություն գործակալության ղեկավարը, վարում էր բանակցություններ օտար երկրների ներկայացուցիչների հետ։
Հայրենական հողեր կամ հայրենիք — Հայաստանում հորից որդուն ժառան- գաբար անցնող մասնավոր հողային խոշոր սեփականության անվանումը:
Մամլուք — Եգիպտոսի սուլթանի անձնական գվարդիայում ծառայող գնված ստրուկներ: 1250 թ. մամլուքները զավթեցին իշխանությունը Եգիպտոսում։
Շահապ — Միջնադարում քաղաքի կառավարիչ` քաղաքագլուխ:
Պարգևականք — Պետական պաշտոնյաներին և զինվորականներին ծառայու- թյան դիմաց` թագավորի և խոշոր նախարարների շնորհած՝ պարգևած հողերի անվանումը:
Պայլություն — Պետական պաշտոնյաներին և զինվորականներին ծառայու- թյան դիմաց` թագավորի և խոշոր նախարարների շնորհած՝ պարգևած հողերի անվանումը:
Սենեսկալ — Արքունի պալատի կառավարիչ, տնօրինում էր արքունի եկամուտներն ու ծախսերը:
Սեպուհ — Նախարարական կամ իշխանական տների ժառանգների անունը:
Սպասալար — Կիլիկյան Հայաստանում արքունական հեծելազորի հրամանատարը։
Վարդապետարան — Բարձրագույն տիպի դպրոց միջնադարյան Հայաստանում:
Լրացնել թվականները
301թ. — Քրիստոնեության հռչակումը որպես Հայաստանի պետական կրոն
350-368թթ — Արշակ II-ի գահակալումը
354թ — Աշտիշատի ժողովի գումարումը
363թ — Պարսկաստանի և Հռոմեական կայսրության միջև «ամոթալի» պայմանագրի կնքումը
370-374թթ — Պապի գահակալումը
371թ — Ձիրավի ճակատամարը
405 — Հայոց գրերի գյուտը
451թ մայիսի 26 — Ավարայրի ճակատամարտ
481-484թթ — Վահանանց ապստամբություն
484թ — Նվարսակի պայմանագրի կնքումը
591թ — Հայաստանի բաժանումը Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միջև
639թ — Հայաստանի արևելյան և արևմտյան մասերի վերամիավորումը Հայոց իշխան և սպարապետ Թեոդորոս Ռշտունու գլխավորությամբ
640թ — Արաբական ներխուժումների
869թ — Հայաստանի արևելյան և արևմտյան մասերի վերամիավորումը Հայոց իշխան և սպարապետ Թեոդորոս Ռշտունու գլխավորությամբ
885թ, օգոստոսի 26 — Գևորգ Գառնեցու կողմից Աշոտ Բագրատունուն Հայաստանի թագավոր օծելը:
961թ — Անիի հռչակվելը մայրաքաղաք
1071թ — Մանազկերտի Ճակատամարտը. Բյուզանդիայի պարտությունը սելջուկներից
1187-1219թթ — Լևոն II Ռուբինյան, 1198 թ. հունվարի 6-ից՝ Կիլիկյան Հայաստանի
1254թ. Աշուն — Հայ–մոնղոլական պայմանագրի կնքումը Կարակորումում Մանգու խանի և Հեթում I-ի միջև
Իմ կատարած բլոգային աշխատանքները տես ներքևում
Տրանսպորտի միջազգային գլխավոր ուղիներ
Լրացուցիչ աշխատանք ՝ Տրանսպորտի մասին
Ձկնորսություն , Անտառային տնտեսություն և որսորդություն
Լրացուցիչ աշխատանք՝ բուսաբուծություն
Քիմիական արդյունաբերության մասին ՝ պրեզենտացիա
Արդյունաբերության այլ ճյուղեր ՝ Քիմիական , թեթև և սննդի
Մետաղաձուլություն և Մեքենաշինություն
Վառելիքաէներգետիկ Արդյունաբերություն
Բնական ռեսուրսների տեղաբաշխում
Աշխարհի բնակչության տեղաբաշխումը և միգրացիաները
Թեմա՝ Վալենտականություն։Տարրի վալենտականության որոշումն ըստ քիմիական բանաձևի։
Էջ՝ 153~157
Վալենտականությունը քիմիական տարրի ատոմի՝ մի այլ տարրի խիստ որոշակի թվով ատոմներ միացնելու հատկությունն է:
Վալենտականությունն արտահայտվում է ամբողջ թվերով և գրվում է տարրի քիմիական նշանի վերևում` հռոմեական թվանշանով:
Օրինակ
Մեթանի մոլեկուլում տարրերի վալենտականությունը նշվում է հետևյալ կերպ.
𝐶𝐻4𝐼𝐼𝑉
Քիմիական տարրերի վալենտականություն հասկացությունը պատկանում է (1852 թ.) անգլիացի նշանավոր քիմիկոս էդվարդ Ֆրանկլենդին:
Ըստ նրա՝ քիմիական միացության մոլեկուլում տարրի վալենտականությունը հավասար է այդ տարրի առաջացրած կապերի թվին:
Նյութ առաջանալիս ատոմները կապվում են մեկը մյուսին արտաքին շերտի էլեկտրոնների փոխազդեցության հաշվին, և տարրի վալենտականությունը պայմանավորված է արտաքին էլեկտրոնների թվով, իսկ գլխավոր ենթախմբերի տարրերի արտաքին էլեկտրոնների թիվը հավասար է խմբի համարին:
Քիմիական կապի առաջացմանը մասնակցող էլեկտրոններն անվանվում են վալենտային էլեկտրոններ:
Ցանկացած տարրի առավելագույն վալենտականությունը հավասար է պարբերական համակարգում այդ տարրի խմբի համարին (բացառությամբ թթվածնի, ֆտորի և ազոտի):
Օրինակ
Քլորը և մանգանը գտնվում են 𝑉𝐼𝐼 խմբում և ցուցաբերում են 𝑉𝐼 -ի հավասար առավելագույն վալենտականություն.
𝐶𝑙,𝑉𝐼𝐼𝑀𝑛𝑉𝐼𝐼
Ոչ մետաղները կարող են նաև դրսևորել վալենտականություն, որի թվային արժեքը ութի և խմբի համարի տարբերությունն է:
Օրինակ
Քլորն ունի նաև մեկի հավասար վալենտականություն (8−7=1), թթվածինը՝ երկուսի (8−6=2):
Վալենտականությունը կարող է լինելհաստատուն և փոփոխական: Այսպես, թթվածինը միշտ երկվալենտ է, ջրածինը և ֆտորը՝ միշտ միավալենտ, առաջին խմբի գլխավոր ենթախմբի տարրերը միայն միավալենտ են, երկրորդ խմբի գլխավոր ենթախմբինը՝ երկվալենտ: Ծծումբըցուցաբերում է փոփոխական վալենտականություն՝ երկու, չորս, վեց,երկաթը՝ երկու, երեք, վեց և այլն:
Փոփոխական վալենտականությամբ տարրերի առաջացրած նյութերի անուններում տարրի անվանումից հետո փակագծերում հռոմեական թվանշանով գրվում է այդ տարրի վալենտականությունը:
Օրինակ
𝑆𝑂2-ի համար գրվում է ծծմբի (𝐼𝑉) օքսիդ և կարդացվում է «ծծմբի չորս օքսիդ», 𝑆𝑂3 -ի համար գրվում է ծծմբի(𝑉𝐼) օքսիդ և կարդացվում է «ծծմբի վեց օքսիդ»:
Ժամանակակից տեսության համաձայն՝ ատոմի վալենտականությունը որոշվում է ատոմային օրբիտալներում չզույգված էլեկտրոնների թվով, որոնք ընդունակ են մասնակցելու այլ ատոմների հետ քիմիական կապի առաջացմանը: Ուստի հասկանալի է, որ վալենտականությունը միշտ արտահայտվում է ամբողջ թվերով:
Վալենտականություն հասկացությունն իմաստ ունի վերագրել միայն կովալենտային կապով առաջացած միացություններին: Իոնային կապով առաջացած միացությունների համար գործածվում է իոնի լիցք հասկացությունը:
Քիմիական տարրի ատոմի վալենտականությունը տարրի ատոմի առաջացրած կովալենտային կապերի թիվն է տվյալ միացության մոլեկուլում:
Կովալենտային կապերի քանակը, որն առաջացնում է քիմիական տարրի ատոմը տվյալ միացությունում, հավասար է ընդհանուր էլեկտրոնային զույգերի թվին:
Օրինակ
Ազոտի մոլեկուլում` 𝑁2(𝑁≡𝑁) ազոտի ատոմի (𝑁) վալենտականությունը 3 է, իսկ թթվածնի մոլեկուլում՝ Օ2(𝑂=𝑂) թթվածնի ատոմի (𝑂)՝2:
Իսկ ինչպե՞ս են որոշվում քիմիական տարրի վալենտականության հնարավոր արժեքները: Ընդունված է վալենտականության որոշման հետևյալ հասարակ կանոնը:
Երկտարր միացության քիմիական բանաձևում տվյալ տարրի բոլոր ատոմների վալենտային միավորների ընդհանուր թիվը հավասար է մյուս տարրի բոլոր ատոմների վալենտային միավորների ընդհանուր թվին:
Այս կանոնի հիման վրա, եթե հայտնի է մեկ տարրի վալենտականությունը, կարելի է որոշել մյուսինը՝ ըստ քիմիական բանաձևի:
Տարրի ատոմի վալենտականության որոշման համար ընդունելի է գործողությունների հետևյալ հաջորդականությունը:
1. Գրում ենք միացության բանաձևը և ատոմի վրա տեղադրում այն տարրի վալենտականությունը, որը հայտնի է (մեր օրինակում՝ թթվածնի և ջրածնի վալենտականությունները).
𝐻𝐼2𝑆𝑃2𝑂5𝐼𝐼
2. Գտնում ենք այդ տարրերի վալենտային միավորների ընդհանուր թիվը՝ տարրերի վալենտականության թվային արժեքը բազմապատկելով ինդեքսով.
−→−−𝐻𝑆2𝐼2−→−−𝑃2𝑂5𝐼𝐼10
3. Գտնում ենք մյուս տարրի վալենտականությունը՝ վալենտային միավորների ընդհանուր թիվը բաժանելով այդ տարրի ինդեքսին, և տեղադրում քիմիական նշանի վերևում.
𝐻𝐼2𝑆𝐼𝐼𝑃𝑉2𝑂𝐼𝐼5
Հեքիաթ
<< Փոքրիկ Մանանաի արկածները >>
Լինում է, չի լինում, մի փոքրիկ աղջիկ է լինում, անունը` Մանանա։ Նա շատ հետաքրքրասեր, խելացի և ուրախ աղջիկ է լինում։ Իր տանն ուներ փոքրիկ գրադարան, որտեղ դրված էին այն գրքերը, որոնք նա կարդացել էր և այն գրքերը, որոնք պետք է կարդար։ Ամեն օր խնամում էր իր տատիկի աճեցրած բոլոր բույսերը, որպեսզի օր օրի ավելի գեղեցկանային։
Մանանան ուներ մեծ սեր բույսերի և գրքերի հանդեպ և շատ էր սիրում, երբ գրքերի կողքին դրված էին լինում տարբեր բուրավետ ծաղիկներ։
Փոքրիկ աղջիկը սիրում էր ամեն երեկո` քնելուց առաջ, հեքիաթներ կարդալ։
— Մա՜մ, քնել եմ ուզում։
Մայրիկը գրկում էր նրան և ասում.
— Բարի՜ երազներ։
Մանանան փակում էր աչուկները և քուն մտնում։ Մի անգամ երազում կատարվում է աղջնակի երազանքը. ականջին է հասնում մի քնքուշ ձայն.
-Վե՛ր կաց, Մանանա’, եկել եմ, որ միասին գնանք հեքիաթների աշխարհ։
Աղջիկը զարմացած նայում է և ասում.
— Վա՜յ, ի՜նչ պստլիկ փերի ես, բայց ինձ ո՞նց կտանես։
— Բայց դու էլ ես պստլիկ։
— Ես իմ թևերով կգրկեմ քեզ,ու կճախրենք դեպի հեքիաթների աշխարհ։
Փերին գրկեց աղջկան, և միասին ճախրելով իջան մի գեղեցիկ անտառ, ուր լսվում էր դեղձանիկների դայլայլը, փրփրոտ գետակի կարկաչը։
— Ի՜նչ հրաշալի է, — ճչաց Մանանան։
Գիտե՞ք` փոքրիկ փերին, ոնց որ կինոյում, փայտիկը թափահարեց, և աղջկա գլուխը ծածկվեց ոսկյա փաթիլներով։
Փոքրիկ փերին կանչեց իր ընկերներին.
— Տեսե՜ք, թե ես ում եմ բերել` անտառի երազանքների աղջնակին, եկե’ք մեր հյուրին ուրախացնենք։
Նրանք գրկեցին աղջնակին և սկսեցին միասին պարել։
Աղջնակն իրո՛ք հեքիաթների աշխարհում էր։ Նրան մե’րթ թիթեռնիկներն էին գգվում, մե’րթ` ծիծեռնակները և դեղձանիկները։
Հետո նրանք նստեցինք գետակի ափին։
Ի՜նչ զարմանք` թավշե գորգի վրա նստել էին եղնիկները` իրենց ձագուկների հետ, քիչ այն կողմ` առյուծն էր իր կորյուններով, կողքին էլ ՝ խորամանկ աղվեսը։
Մեկը մյուսից չէին վախենում. փամփլիկ նապաստակը, գորշ արջուկը, վագրիկը, սկյուռիկը փաթաթվել էին Մանանայի ոտքերին։
Անտառի բարի ծերուկը մոտեցավ Մանանային։
-Տե՛ս, Մանանա’, գայլուկը խաղում է եղնիկի հետ, արջը գետակում լողացնում է խոզուկին, առյուծը շոյում է այծյամին. մեզ մոտ սեր է և համերաշխություն։
— Պապի’, իսկ եթե դու չլինես, ու իրենք չարություն անե՞ն,— հարցրեց Մանանան։
— Չարություն չեն անի,- քթի տակ ժպտաց պապիկը,- քանի որ գիտեն, որ չի կարելի իրար նեղացնել, իսկ եթե մեկը հիվանդանում է, պետք է նրան օգնեն, որ շուտ ոտքի կանգնի, և իրար հավատարիմ մնան։ Սա մեր անտառի օրենքն է, — հպարտ ասաց պապիկը։
Աղջիկը զարմացած նայում էր համերաշխ գազանիկներին։
— Պապի՛կ, դու բոլորի՞ն ես օգնում,— հարցրեց աղջիկը։
— Ո՛չ միայն օգնում, նաև սովորեցնում եմ։
— Ա՛յ , տե’ս փերիներին և թզուկներին, ի՜նչ գեղեցիկ են` ոչ միայն արտաքնապես, նաև` հոգեպես։
— Ես գիտեմ ,— ուրախ ասաց Մանանան, -Աստված պապիկը ասել է մեզ` սիրենք և ներենք իրար, երբեք չնեղացնենք միմյանց։
— Դրա համար էլ անտառում բոլորը՝ թզուկներն ու փերիները, գազաններն ու թռչունները, բոլորը միասին մի հաշտ ընտանիք են։
Սպիտակամորուս ծերունին շոյեց աղջկա գլուխ և հոգոց հանեց.
— Գիտե՞ս, Մանանա’, մեզ մոտ չկան այնպիսի կենդանիներ, որ չցանկանան ուղղել իրենց սխալը։
Բոլորը հավաքվել էին ծերուկի մոտ և ուշադիր լսում էին նրան։
Մթնում էր, երկնքում աստղերն իրենց հեքիաթային պարն էին բռնել արծաթագույն լույսի շուրջ։
— Մանանա’, վե՛ր կաց։
Լսվեց մայրիկի անուշ ձայնը։— Մա’մ, չեմ ուզում արթնանալ, ուզում եմ նորից վերադառնալ իմ լուսե երազների աշխարհը ․․․․
Առաքելյան Մանանա 12 տարեկան
Մայրիկի հեռ․ ՝ 033242417 , Լիլիթ ` lilit.sargsyan1985@mail.ru
Պատկերացրե՛ք մի շատ փոքրիկ գյուղ, որտեղ մի ծեր կին է ապրում, որն ունի երկու երեխա` մեկը տղա` 17 և մյուսը աղջիկ` 14 տարեկան: Նրանց նախաճաշ է մատուցում և անհանգիստ տեսք ունի: Երեխաները նրան հարցնում են, թե ինչ է նրան պատահել, և նա պատասխանում է.
— Չգիտեմ, բայց գիշերը լուսացրել եմ այն կանխազգացմամբ, որ ինչ-որ կարևոր բան է պատահելու այս գյուղին:
Նրանք ծիծաղում են մոր վրա: Ասում են, որ դրանք ծեր կնոջ կանխազգացումներ են, սովորական բան: Որդին գնում է բիլիարդ խաղալու, և հենց այն պահին, երբ պատրաստվում է մի պարզագույն կարամբոլ անել, մյուս խաղացողը նրան ասում է.
— Մի պեսոյով գրազ գանք, որ չես կարողանա:
Բոլորը ծիծաղում են: Նա էլ է ծիծաղում: Նետում է կարամբոլն ու չի կարողանում: Վճարում է իր պեսոն, և բոլորը նրան հարցնում են, թե ինչ պատահեց, եթե մի պարզ կարամբոլ էր: Պատասխանում է.
— Ճիշտ է, բայց մոտս մի անհանգստություն է մնացել, որովհետև առավոտյան մայրս ասաց, թե ինչ-որ կարևոր բան է պատահելու այս գյուղին:
Բոլորը ծիծաղում են նրա վրա, և նա, ով շահել էր իր պեսոն, վերադառնում է տուն՝ մոր մոտ, կամ թոռնիկի, կամ էլ, վերջիվերջո, ինչ-որ ազգականի: Երջանիկ իր պեսոյով` ասում է.
— Այս պեսոն ամենապարզ ձևով շահեցի Դամասոյից, որովհետև նա հիմարի մեկն է:
— Եվ ինչո՞ւ է նա հիմար:
— Ա՛յ մարդ, որովհետև չկարողացավ մի պարզագույն կարամբոլ անել` խառնված այն մտքից, որ մայրն առավոտյան ասել էր, թե ինչ-որ կարևոր բան է պատահելու այս գյուղում:
Այդ ժամանակ նրա մայրն ասում է.
— Մի՛ ծաղրիր մեծահասակների կանխազգացումները, որովհետև դրանք երբեմն կատարվում են:
Շահողի ազգականը, դա լսելով, գնում է միս գնելու: Նա ասում է մսավաճառին.
— Տո՛ւր ինձ մեկ ֆունտ միս,- և այն պահին, երբ միսը կտրում են նրա համար, ավելացնում է:- Ավելի լավ է՝ երկու ֆունտ, քանի որ ասում են, որ ինչ-որ կարևոր բան է պատահելու, և ավելի լավ է պատրաստ լինել:
Մսավաճառը վաճառում է միսը, և երբ գալիս է մեկ այլ կին՝ մեկ ֆունտ միս գնելու, նրան ասում է.
— Երկո՛ւսը տարեք, որովհետև այս կողմերում մարդիկ ասում են, որ մի շատ կարևոր բան է պատահելու, և պատրաստվում են ու գնումներ են անում:
Այդպիսով տարեց կինը պատասխանում է.
— Մի քանի երեխա ունեմ, տե՛ս, ավելի լավ է՝ չորս ֆունտ տուր:
Տանում է չորս ֆունտը, և պատմությունը չերկարացնելու համար կասեմ, որ մսավաճառը կես ժամում սպառում է միսը, մեկ այլ կով է մորթում, ամբողջը վաճառում է, և լուրը գնալով տարածվում է: Գալիս է պահը, երբ բոլորը գյուղում սպասում են, որ ինչ-որ բան պատահի: Կաթվածահար է լինում ողջ աշխուժությունը, և հանկարծ ցերեկվա ժամը երկուսին սովորական շոգն է սկսվում: Ինչ-որ մեկն ասում է.
— Հասկանո՞ւմ եք, թե ինչ շոգ է:
— Բայց այս գյուղում միշտ էլ շոգ է եղել:
(Այնքան շոգ, որ այս գյուղում երաժիշտները գործիքները խեժով կցմցում էին և միշտ ստվերում էին նվագում, որովհետև եթե նվագեին արևի տակ, դրանք կտոր-կտոր կլինեին:)
— Այնուամենայնիվ,- ասում է մեկը,- այս ժամին երբեք այսքան շոգ չի եղել:
— Բայց ցերեկվա ժամը երկուսը հենց ամենաշոգ ժամն է:
— Այո՛, բայց ոչ այնքան շոգ, որքան հիմա:
Ամայացած գյուղի ամայացած հրապարակում հանկարծ մի թռչուն է ընկնում, և շշուկներ են տարածվում.
— Հրապարակում մի թռչուն կա:
Եվ բոլորը խառնված գալիս են թռչնակին տեսնելու:
— Բայց, պարոնա՛յք, միշտ էլ եղել են թռչնակներ, որ ընկել են:
— Այո՛, բայց երբեք՝ այս ժամին:
Գյուղի բնակիչների մոտ գալիս է մի այնպիսի ճնշման պահ, որ բոլորը հուսալքված ուզում են հեռանալ և դրա համար քաջություն չեն ունենում:
— Ես իսկական տղամարդ եմ,- գոռում է մեկը:- Ես հեռանում եմ:
Հավաքում է իր գույքը, իր երեխաներին, իր կենդանիներին, նրանց դնում է կառքը և կտրում-անցնում է կենտրոնական փողոցը, որտեղ խեղճ գյուղը նայում է նրան: Մինչ այն պահը, երբ ասում են.
— Եթե սա համարձակվեց, այդ դեպքում մենք էլ կհեռանանք:
Եվ սկսում են բառացիորեն դատարկել գյուղը: Տանում են իրերը, կենդանիներին, ամեն ինչ:
Եվ գյուղը վերջին լքողներից մեկն ասում է.
— Հանկարծ դժբախտություն չթափվի՜ այն ամենի վրա, ինչ մնում է մեր տնից,- և այդպիսով այն կրակի է տալիս, և մյուսները նույնպես կրակի են տալիս իրենց տները:
Փախչում են սարսափի ու իսկական խուճապի մեջ, ասես պատերազմի զանգվածային տեղահանման ժամանակ, և նրանց մեջտեղից գնում է այն կինը, որ կանխազգացում էր ունեցել` բղավելով.
— Ես ասացի, որ մի շատ կարևոր բան էր պատահելու, իսկ ինձ ասացին, որ խելագարվել եմ:
Թարգմանությունը ` Քրիստինե Երեմյանի
Նկարը՝ Շուշան Փաշինյանի
Խնդիր 358.
Վարդակները մամլում են հատուկ զանգվածից (բարկալիտային)՝ այդ զանգվածի վրա ազդելով 37,5 կՆ ուժով: Վարդակի մակերեսը 0,0075 մ² է: Ի՞նչ ճնշման տակ է մամլվում վարդակը:
F = 37,5 կՆ = 37 500 Ն
S = 0,0075 մ²
p – ?
p = F/S = 37 500 Ն/0,0075 մ² = 5 000 000 Պա = 5000 կՊ
Պատ.՝ 5000 կՊ
Խնդիր 359.
Կաթսայի հատակի մակերեսը հավասար է 1300 սմ²: Հաշվեցե՛ք, թե որքանով կմեծանա կաթսայի ճնշումը սեղանին՝ դրա մեջ 3,9 լ ծավալով ջուր լցնելիս:
S = 1300 սմ² = 0,13 մ²
V = 3,9 լ = 3,9 կգ
p – ?
F = mg = 3,9 կգ · 10 Ն/կգ = 39 Ն
p = F/S = 39 Ն/0,13 մ² = 300 Պա
Պատ.՝ 300 Պ-ով
Խնդիր 360.
Ի՞նչ ճնշում է գործադրում հատակին 48 կգ զանգվածով տղան, որի կոշիկների ներբանների մակերեսը 320 սմ² է:
m = 48 կգ
S = 320 սմ² = 0,032 մ²
p – ?
F = mg = 48 կգ · 10 Ն/կգ = 480 Ն
p = F/S = 480 Ն/0,032 մ² = 15 000 Պա = 15 կՊ
Պատ.՝ 15 կՊ
Խնդիր 361.
78 կգ զանգվածով մարզիկը կանգնած է դահուկների վրա: Յուրաքաչյուր դահուկի երկարությունը 1,95 մ է, լայնությունը՝ 8 սմ: Ձյան վրա ի՞ն ճնշում է գործադրում մարզիկը:
m = 78 կգ
l (1 դ.) = 1,95 մ
b (1 դ.) = 8 սմ = 0,08 մ
p – ?
F = mg = 78 կգ · 10 Ն/կգ ժ = 780 Ն
S = 1,95 մ · 0,08 մ · 2 = 0,312 մ²
p = F/S = 780 Ն/0,312 մ² = 2500 Պա = 2,5 կՊ
Պատ.՝ 2,5 կՊ
Խնդիր 362.
300 կգ զանգվածով խառատային հաստոցը հիմքի վրա հենվում է չորս ոտքերով: Որոշեցե՛ք հաստոցի ճնշումը հիմքի վրա, եթե յուրաքանչյուր ոտքի մակերեսը 50 սմ² է:
m = 300 կգ
S (1 ոտք) = 50 սմ² = 0,5 մ²
p – ?
F = mg = 300 կգ · 10 Ն/կգ = 3000 Ն
S = 0,5 մ² · 4 = 2 մ²
p = F/S = 3000 Ն/2 մ² = 1500 Պա
Խնդիր 363.
Սառույցը սիմանում է 90 կՊ ճնշման: Արդյոք կանցնի՞ այդ սառույցի վրայով 5,4 տ զանգվածով տրակտորը, եթե այն հենվում է 1,5 մ² ընդհանուր մակերեսով թրթուրների վրա:
m = 5,4 տ = 0,0054 կգ
S = 1,5 մ²
p – ?
F = mg = 0,0054 կգ · 10 Ն/կգ = 0,054 Ն
p = F/S = 0,054 Ն/1,5 մ² = 0,036 Պա
Պատ.՝ Այո, կանցնի
Խնդիր 364.
Երկսռնի կցանքի զանգվածը բեռան հետ 2,5 տ է: Որոշեցե՛ք ճանապարհին կցանքի գործադրած ճնշումը, եթե ճանապարհի հետ յուրաքանչյուր անիվի հպման մակերեսը հավասար է 125 մ²
Սպասարկման ոլորտի ճյուղերը մեծ դեր են կատարում նաև բնակչության զբաղվածության ապահովման գործում: Եթե ավտոմատացման, մեքենայացման, էլեկտրոնացման շնորհիվ նյութական արտադրության բնագավառում աշխատավորների թիվը հարաբերականորեն կրճատվում է, ապա ծառայությունների ոլորտում, ընդհակառակն` աճում է: Աշխատուժի հոսքը նյութական արտադրության ոլորտից` արդյունաբերությունից և գյուղատնտեսությունից ուղղվում է դեպի սպասարկման ոլորտ:
456. y=kx
ա) k=-1
| x | -3 | 0 | 5 | -6 | 7 |
| y | 3 | 0 | -5 | 6 | -7 |
բ) k=4
| x | 12 | 1 | 3 | 0 | -2 |
| y | 48 | 4 | 12 | 0 | -8 |
գ) k=0,5
| x | 2 | 0 | 4 | -6 | 10 |
| y | 1 | 0 | 2 | -3 | 5 |
դ) k=-0,5
| x | -4 | 0 | -6 | -8 | 16 |
| y | 2 | 0 | 3 | 4 | -8 |
459.
ա) բոլոր թվերը
բ) y=3x
| x | -2 | -1,5 | -1 | -0,5 | 0 | 0,5 | 1 | 1,5 | 2 | 2,5 | 3 |
| y | -6 | -4,5 | -3 | -1,5 | 0 | 1,5 | 3 | 4,5 | 6 | 7,5 | 9 |
Առաքելյան Մանանա 